Każdy element obracający lub ślizgający się po drugim elemencie wymaga stosowania środka smarnego, który zmniejsza współczynnik tarcia. W łożyskach tocznych w zasadzie występuje tarcie toczne, któremu towarzyszą jednak nieznaczne poślizgi na bieżniach głównych, a w niektórych łożyskach, jak np. wałeczkowych typu NJ, NUJ, NH, NUP itp. oraz stożkowych i baryłkowych (z obrzeżami) występuje dodatkowo tarcie ślizgowe między czołami wałeczków i obrzeżami pierścieni, co ma wpływ na podwyższenie temperatury. Dla polepszenia warunków pracy łożysk tocznych i wykorzystania ich maksymalnej trwałości są stosowane różne rodzaje smarowań, zależnie od warunków eksploatacyjnych łożyska i konstrukcji węzła łożyskowego. Obecnie stosowane smary zabezpieczają również łożysko przed korozją oraz przed przedostawaniem się zanieczyszczeń i wilgoci, spełniając tym samym rolę dodatkowego uszczelnienia.

Wybór środka smarnego

Czynnikami decydującymi o wyborze właściwego środka smarnego dla danego rozwiązania konstrukcyjnego węzła łożyskowego są: temperatura pracy, rodzaj uszczelnienia i warunki otoczenia, prędkość obrotowa łożyska, obciążenie, rodzaj i konstrukcja łożyska. Najlepsze wyniki otrzymuje się stosując smarowanie olejowe. Ma ono jednak szereg mankamentów:

• konieczność stosowania złożonych uszczelnień zabezpieczających przed wypływaniem oleju na zewnątrz, bądź też przenikaniem zanieczyszczeń do wewnątrz łożyska;
• niebezpieczeństwo zaburzeń w pracy układu smarowniczego, co wymaga starannego dozoru aparatury dostarczającej olej.

W niektórych przypadkach jest wymagane smarowanie olejowe, a mianowicie:
• gdy jest konieczne odprowadzanie ciepła z węzła łożyskowego;
• gdy smarowanie olejowe służy również do smarowania innych elementów maszyny;
• przy dużych prędkościach obrotowych przekraczających graniczną liczbę obrotów;
• gdy łożysko ma koszyk masywny o konstrukcji zamkniętej, wypełniający całkowicie przestrzeń między pierścieniami łożyska.

W zdecydowanej większości przypadków łożyska są smarowane smarami plastycznymi ze względu na znaczne ułatwienie lub nawet zupełne wyeliminowanie obsługi, prostsze uszczelnienia i obniżenie kosztów eksploatacji.